مدیریت آب، عامل توسعه و اقتصاد پایدار در آسیای میانه

به گزارش شنبه مجله خبری آسیای میانه از آستانه تایمز، دیمیتری بابیچ کارشناس روس درباره صادرات آب قزاقستان نوشت: با آمدن تابستان بسیار گرم به اروپا، همراه با تحریم‌های متقابل بین اتحادیه اروپا و روسیه، قزاقستان و همسایگان آسیای مرکزی آن، نمونه‌ای از مبادله دوجانبه سودمند و مسئولانه منابع طبیعی و آب را ارائه می‌دهند.

منطقه آسیای میانه در مقایسه با مناطقی چون خاورمیانه، از منابع آب خوبی برخوردار است و کشورهای آسیای میانه سعی دارند با استفاده بهینه از منابع آبی و انجام توافقات سازنده در این زمینه، از این امتیاز بزرگ بطور مشترک برای تحقق اهداف خود در زمینه توسعه استفاده کنند.

قزاقستان به کشورهای همسایه خود انرژی برق و هیدروکربنات (مواد اولیه تولید پلاستیک) ارائه می کند و در مقابل، مازاد آب قرقیزستان و تاجیکستان را دریافت می کند. چندی پیش کشورهای آسیای مرکزی موافقت کردند که از دسترسی ترجیحی به آب یا انرژی به عنوان یک سلاح سیاسی استفاده نکنند. این یک دستاورد مهم است که منطقه می تواند به آن افتخار کند، به ویژه در دنیای امروز، جایی که استفاده از انرژی و برخی منابع طبیعی از جمله آب، نفت، گاز و سوخت های هسته ای به عنوان یک سلاح رایج شده است.

این گزارش با مطرح کردن این سوال که چگونه این موفقیت بین کشورهای حوزه آسیای مرکزی به دست آمد و حفظ شد؟ پاسخ می دهد: به عنوان مثال، «قاسم ژومارت توکایف» رئیس جمهوری قزاقستان، در سخنرانی هفتاد و پنجمین مجمع عمومی سازمان ملل، مسیر پیش رو را نشان داد. او پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم منطقه ای آب و انرژی را مطرح کرد و اکنون ایجاد چنین کنسرسیومی هنوز در دست اقدام است اما قزاقستان با سیاست سال‌های اخیر خود، خطوطی را ترسیم می‌کند که مشکل «هزار ساله» کمبود آب در آسیای مرکزی را حل خواهد کرد.

اساس راه حل، استفاده عاقلانه از منابع سنتی است – رودخانه های فرامرزی باستانی سیر دریا (که از قلمرو ازبکستان و قزاقستان می گذرد) و آمودریا (که از قلمرو ازبکستان می گذرد). در مرز قزاقستان و قرقیزستان نیز رودخانه های فرامرزی شو و تالاس هستند. همچنین، قزاقستان از آب های مخزن آب توکتوگل در قرقیزستان و مخزن شاردرا متعلق به دوران اتحاد جماهیر شوروی در ازبکستان استفاده می کند. در مقابل، قزاقستان انرژی الکتریکی و سوخت کامیون‌های کشاورزان را تامین می‌کند.

سریکالی برکشف وزیر محیط زیست و منابع طبیعی قزاقستان طی سخنانی در جلسه دولت در پایان ماه مه توضیح داد: تبادل منابع آب و انرژی تنها به لطف توافقات سه جانبه بین قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان امکان پذیر می شود، زیرا مرزهای سه کشور دقیقاً در مناطق تأمین آب بسیار نزدیک به یکدیگر قرار دارند. نیاز به توزیع آب از آنجا در میان زمین‌های کشاورزی عظیم قزاقستان کار دشواری است که هر ساله نیازمند تلاش‌های بسیار زیاد از سوی دولت و عموم مردم است.

آنچه در حال حاضر می توان گفت این است: در سال ۲۰۲۲میلادی کشاورزان قزاقستان بدون آب نخواهند ماند و در این زمینه همکاری های بین‌المللی سهم بزرگی داشته است. یک توافقنامه سه جانبه بین قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان در دوشنبه پایتخت تاجیکستان در ژوئن امضا شد که به موجب آن امکان تحویل ۳.۹ میلیارد متر مکعب آب به مخزن شاردرا فراهم می شود که کشاورزان ازبکستانی و قزاقستانی با هم از آن استفاده می کنند. این یک موهبت واقعی برای کشاورزان مناطق ترکستان و کیزیلوردا است.

از نظر تاریخی، کشورهای آسیای مرکزی با میراث بحث برانگیزی از اتحاد جماهیر شوروی باقی مانده اند، از یک سو، میراث عظیم صنعتی و یکی از بزرگترین سیستم های آبیاری در جهان، از سوی دیگر، بلایای زیست محیطی مانند خشک شدن دریای آرال، که البته در بیشتر موارد، این یک اشتباه عمدی نبود، بلکه پیامدهای پیش بینی نشده پروژه هایی بود که با نیت خیر ساخته شده بودند.

رئیس جمهوری قزاقستان، توکایف، در سخنرانی های خود هدف این همکاری بین‌المللی را ایجاد تعادل بین آبیاری و برق آبی، استفاده بهینه از منابع آبی رودخانه های فرامرزی عنوان کرد. منابع انرژی قزاقستان و ثروت آبی همسایگانش نباید «جدا» شوند، بلکه باید به نفع تمام آسیای مرکزی ترکیب شوند.

این بخش مهمی از آینده یک اقتصاد پایدار و مبتنی بر محیط زیست است که قزاقستان در زمین خود می سازد. اقتصادی که صنعت مدرن را با کشاورزی دوستدار محیط زیست ترکیب کند. اقتصادی که در آن مزایای خرد باستانی، دموکراسی مدرن و توسعه صنعتی قدرتمندانه با هم کار می کنند.