روابط قزاقستان و روسیه به کدام سو می رود؟

به گزارش روز شنبه مجله خبری آسیای میانه، تنش در روابط قزاقستان و روسیه  به خاطر سخنان سفیر اوکراین در آستانه درباره «کشتن روس ها» رخ داد که او در اوت امسال بیان کرده بود. او گفته بود «هر چه روس ها را بیشتر بکشیم به نفع ما است» که این سخنان باعث خشم مسکو شد و خواستار فوری اخراج وی از آستانه شده بود. مسکو حساب می کرد که همان طور که آستانه وعده داده بود، سفیر اوکراین جمهوری قزاقستان «را  فوری و برای همیشه ترک کند». به گفته کارشناسان این خواسته مسکو از سوی استانه احتمالا رخ خواهد داد، هرچند نه آنقدر سریع و آنطور که روسیه مطالبه می کند؛ اگر چه مسئولان قزاقستان سفیر اوکراین را عنصر نامطلوب ارزیابی کرده اند، اما بر اساس گزارشها، او زمانی آستانه را ترک خواهد کرد که دیپلمات دیگری برای جایگزینی او تعیین شود.

لفاظی های دیپلماتیک بین روسیه و قزاقستان در ۴ اکتبر ( ۱۲ مهر) تشدید شد. در این روز، ماریا زاخارووا، نماینده وزارت امور خارجه روسیه، از اخراج نشدن «پتر وروبلفسکی» سفیر اوکراین در قزاقستان، به خاطر آنچه که فراخوان‌های عمومی غیرانسانی این سفیر برای کشتن هر چه بیشتر روس‌ها اعلام کرده بود، ابراز خشم کرد.

او گفت: با کمال تاسف، تضمین‌هایی مبنی بر اینکه این فرستاده (سفیر اوکراین در قزاقستان) «هرگز» به آستانه برنمی‌گردد، محقق نشده است. اما  این شخصیت دوباره در پایتخت قزاقستان ظاهر شد نه به منظور “فقط بسته بندی اثات منزل و بردن خانواده» بلکه بدون پنهان‌کاری، به عنوان رئیس هیئت دیپلماتیک در محافل دیپلماتیک فعال است.

در رابطه با این وضعیت، طرف روسی «یرمک کوشربایف» سفیر قزاقستان در مسکو، را به میدان اسمولنسکایا (محل ساختمان وزارت خارجه روسیه) احضار کرد. به گفته ماریا زاخارووا، به او گفته شد  چنین وضعیتی» قابل قبول نیست.

این نماینده وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه به سفیر قزاقستان کفت: ما انتظار داریم که طرف قزاق تحت رهبری رژیم نئونازی در کیف قرار نگیرد و اقداماتی را برای اخراج سفیر اوکراین از آستانه انجام دهد.

اما طرف قزاق سخنان ماریا زاخاروا را رد کرد.

آیبک سمادیاروف، سخنگوی وزارت امور خارجه قزاقستان، در ۵ اکتبر به خبرنگاران گفت:  لحن اظهارات زاخارووا، با ماهیت روابط متحد قزاقستان و روسیه به عنوان شرکای استراتژیک برابر ناسازگار است.   در همین مورد  آلکسی سفیر روسیه در قزاقستان در این مورد به وزارت خارجه این کشور احضار شد.

گریگوری کاراسین، رئیس کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون، به ایزوستیا گفت: «قزاقستان متحد ماست، هم عضو کشورهای مشترک النافع  و هم اتحادیه اقتصادی اوراسیا». من متقاعد شده ام که این صحنه های احساسی اساساً بر ماهیت روابط ما با قزاقستان تأثیر نخواهد گذاشت. ما به همراه همکاران و دوستان قزاق خود در حال یادگیری حل این شرایط هستیم. من مطمئن هستم که این وضعیت را نیز حل خواهیم کرد.

وضعیت ناخواسته
تشدید مناسبات دیپلماتیک کنونی بر اساس اتفاقی است که در پایان تابستان امسال رخ داد. در ۲۱ اوت، پتر وروبلفسکی سفیر اوکراین در آستانه، در مصاحبه ای با دیاس کوزیرف وبلاگ نویس محلی در مراسمی به مناسبت سی امین سالگرد روابط دیپلماتیک بین قزاقستان و اوکراین، اظهاراتی در مورد “قتل روس ها” ارائه کرد.

او گفته بود ما سعی می کنیم تا آنجا که ممکن است [روس ها] را بکشیم. نماینده اوکراین در آن زمان گفت: هر چه اکنون تعداد روس‌های بیشتری را بکشیم، فرزندان ما کمتر مجبور به کشتن آنها خواهند شد.

پس از آن، پتر وروبلوسکی به وزارت امور خارجه قزاقستان احضار شد و در رابطه با اظهاراتش مورد اعتراض قرار گرفت. این وزارتخانه تاکید کرد: «این گونه اقدامات نباید به روابط دوستانه بین کشورها آسیب برساند». و دربیانیه ای اعلام شد که چنین اظهاراتی با جایگاه سفیر و اخلاق دیپلماتیک سازگار نیست.   در این بیانیه تصریح شد: این نوع اظهارات  به صلح و هماهنگی در کشور ما  صدمه وارد می کند، جایی که بیش از ۱۲۰ گروه قومی در صلح و دوستی زندگی می کنند، از جمله روس ها و اوکراینی ها.

اما مسکو با عبارات شدیدتر به این موضوع واکنش نشان داد. ماریا زاخارووا گفت که “اظهارات پیوتر وروبلوسکی بار دیگر ماهیت تروریستی و ضد بشری رژیم کیف را ثابت می کند. ” او تأکید کرد که نماینده اوکراین نه تنها هنجارهای دیپلماتیک بین المللی (کنوانسیون وین در مورد روابط دیپلماتیک ۱۹۶۱) را نقض کرده است، بلکه همچنین قانون خود این کشور را هم نقض کرده است.  

در اوایل سپتامبر، اعلام شد که پیوتر وروبلوسکی به خاطر اظهارات خود عذرخواهی کرد.

آیبک اسمادیاروف، در واکنش به سخنان همکار روسی خود، اطمینان داد که سفیر فعلی اوکراین در قزاقستان “عنصر نامطلوب اعلام شده است. وی با اشاره به اینکه پتر وروبلوسکی با ورود یک دیپلمات دیگر  آستانه را ترک خواهد کرد، گفت: در حال حاضر درخواستی از وزارت خارجه اوکراین برای تعیین سفیر جدید در آستانه دریافت شده است.

استانیسلاو پریچین، محقق ارشد مرکز مطالعات پساشوروی  به ایزوستیا توضیح داد: «این نه تنها در مورد روابط روسیه و قزاقستان، بلکه در مورد جهان بین قومی داخلی قزاقستان نیز مطرح است. – روس ها بخش قابل توجهی از جمعیت قزاقستان را تشکیل می دهند و سخنرانی سفیر مشمول یک ماده جنایی است. دیپلماسی روسیه در اینجا بسیار پایدار است زیرا فراتر از هر آداب دیپلماتیک است و به یک نمونه در فضای پس از شوروی تبدیل می شود – قبل از آن، هیچ کس در آسیای مرکزی به خود اجازه چنین اظهاراتی را در سطح دیپلماتیک نمی داد.

این کارشناس خاطرنشان می کند که حل نشدن این وضعیت در قزاقستان، در درجه اول از نظر تصویری، به نفع قزاقستان نیست.

آژدار کورتوف، کارشناس سیاسی و شرق شناس معتقد است که واکنش آستانه نشان دهنده رویکرد چند برداری به سیاست خارجی آن است.

این کارشناس به ایزوستیا گفت: “قزاقستان تلاش می کند تا روابط خود را با همه کشورها حفظ کند بدون اینکه خود را به کسی که تعهدات سختگیرانه ای دارد، وابسته کند.

  او اظهار داشت: رهبری جمهوری قزاقستان همیشه تلاش کرده است تا روابط با روسیه را با روابط با ایالات متحده، چین، اتحادیه اروپا و جهان اسلام متعادل کند و پیشتر آستانه به واشنگتن  هم نشان داد که حاضر نیست در همه چیز از مسکو حمایت کند. یکی از نمونه ها امتناع از به رسمیت شناختن همان اوستیای جنوبی و آبخازیا است.

این کارشناس گفت: قزاقستان رویکرد اصولی سیاست خارجی خود را تغییر نخواهد داد، بنابراین راه حل برای وضعیت فعلی، موارد بحث برانگیز مشابه را در آینده حذف نمی کند.