اهداف جدید آمریکا در حیاط خلوت روسیه

“ژنرال مایکل اریک کوریلا – Michael Erik Kurilla” سرفرمانده ارتش امریکا در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا (سنتکام) در روزهای اخیر از برخی کشورهای آسیای میانه از جمله ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان دیدار کرد.

اهداف این سفر در ظاهر مذاکره درباره حل مسائل امنیتی پیرامون افغانستان با مقامات این کشورها و مسایل مرزی آنها با افغانستان و مبارزه با تروریسم اعلام شد، ولی برداشت ها حکایت از اهداف پنهانی و پشت پرده این دیدارها دارد.

وی در این سفر بعد از دیدار با روسای جمهوری ازبکستان و تاجیکستان دو همسایه شمالی افغانستان بر همکاری با این کشورها برای امنیت مرزی و حفظ ثبات در منطقه تاکید کرد.

اریک کوریلا در ارتباط با اهداف سفر خود به آسیای میانه روز چهارشنبه در گفت وگو با واشنگتن پست گفت، پنتاگون برای مبارزه با گروه‌های تروریستی در افغانستان به دنبال جلب همکاری کشورهای آسیای میانه است تا بدون داشتن پایگاه نظامی در آنجا به کمک منابع اطلاعاتی کشورهای ازبکستان و تاجیکستان بر فعالیت‌ گروه‌های تروریستی در افغانستان نظارت کند.

اکنون سوال اینجا است که چرا فرمانده سنتکام که به عنوان فرمانده نیروهای ویژه مشترک در دوره باراک اوباما، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا در عملیات ضد تروریسم در عراق و افغانستان فعالیت می کرد و کشورش یکی از حامیان اصلی گروه تروریستی نظیر داعش است، در این ایام به آسیای میانه سفر کرده و از مبارزه با این گروه تروریستی سخن می گوید. باید دید چه برنامه و هدف پنهانی در اقدامات اخیر نظامیان آمریکایی در منطقه نهفته است که آسیای میانه بار دیگر در کانون توجه آن‌ها قرار گرفته است.

کوریلا که با شرکت در تهاجم کشورش به عراق در سال ۲۰۰۵ در موصل مجروح شد، قبلا رییس سپاه ۱۸ هوابرد ارتش ایالات متحده در کارولینای شمالی بود و در بهار سال ۱۴۰۱ جانشین ژنرال “فرانک مکنزی” در فرماندهی سنتکام شد.

‌آنچه قابل توجه است اینکه سلسله جنایات و خیانت‌های آمریکا علیه یکی از کشورهای آسیا میانه یعنی افغانستان و ملت آن پایانی ندارد و این قدرت فرامنطقه ای این بار با استفاده از هر فرصتی می‌خواهد دیگر کشورهای منطقه را نیز درگیر سیاست های اختلاف افکنانه واشنگتن کند.

آمریکا بعد از دو دهه اشغال افغانستان سال ۱۴۰۰ به یکباره این کشور را ترک کرد و با خروج نیروهای آمریکایی طالبان توانست بر سراسر افغانستان تسلط یابد.

ژنرال کوریلا دیروز (سه شنبه) نیز گفت، واشنگتن ممکن است به دوشنبه اجازه دهد تا هواپیماها و بالگردهای نظامی افغانستان را که هنگام سقوط کابل توسط خلبان‌های پناهنده افغان به تاجیکستان انتقال داده شد، حفظ کند.

دولت سرپرست افغانستان (طالبان) با اعلام اینکه بالگردها و هواپیماهای مزبور از دارایی‌های مردم افغانستان است، بارها خواستار بازگرداندن آن‌ها شده است.

به تازگی نیز «ملا محمد یعقوب» وزیر دفاع طالبان هشدار داد که تاجیکستان و ازبکستان نباید «حوصله» طالبان را بیازمایند و آن‌ها را به اقدام عملی مجبور کنند.

به گزارش «رویترز»، فرمانده سنتکام در دیدار اخیرش با رئیس جمهوری تاجیکستان و مقامات نظامی این کشور گفت : “ما از نیروهای مسلح جمهوری تاجیکستان به خاطر تداوم تأمین امنیت هواپیماها و بالگردهایی که نیروی هوایی افغانستان در ماه اوت گذشته به این کشور انتقال دادند، سپاسگزاریم.”

وی خاطر نشان کرد، سنتکام آماده است تا نیروهای امنیتی تاجیکستان را برای دفاع از مرزهای آن کشور آموزش داده و تجهیز کند.

برخی تحلیلگران این اقدام فرمانده سنتکام را یک بازی خطرناک امریکا در کل منطقه تلقی کرده و معتقدند که آمریکا با اهدای دارایی‌های نظامی افغانستان به کشورهای همسایه شمالی قصد دارد در درجه نخست کنترل خود بر این تسلیحات را که خود قبلا آنها را در اختیار دولت افغانستان گذاشته بود، حفظ کند و علاوه بر این آتش کینه و نفرت را در افغانستان علیه همسایگان شعله ور کرده تا بتواند تروریسم داعشی را با اهداف خاص به این منطقه تزریق کند.

در واقع او با این اظهارات می‌خواهد بین افغانستان و کشورهای همسایه نفاق و کینه را گسترش داده تا زمینه جنگ فراهم شود. در واقع این اقدام به آمریکا فرصت می‌دهد که تحت هر نام و نشانی تروریسم را در حیاط خلوت روسیه و غرب چین و در اطراف ایران گسترش دهد.

دو سال قبل هم مک کینزی فرمانده سابق سنتکام در جریان سفر به تاجیکستان در دیدار با امامعلی رحمان، رئیس جمهوری این کشور درباره طرح سری پنتاگون برای همکاری با تاجیکستان گفت و گو کرده بود.

بخش اصلی این طرح شامل «واگذاری پایگاه نظامی به پنتاگون در شمال تاجیکستان»، «مقابله با حضور نظامی چین و روسیه در تاجیکستان» و «مقابله با فعالیت گروه های تروریستی در آسیای میانه» است.

به دنبال تحرکات اخیر آمریکا در شمال افغانستان چین و روسیه از افزایش فعالیت آمریکا در این منطقه ابراز نگرانی کرده و بر این باورند که وجود یک پایگاه آمریکا در منطقه بر ضد آنها مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

پکن معتقد است که آمریکا می خواهد اوضاع را در “سین کیانگ” بی‌ثبات کرده و مسکو نیز به این مساله مظنون است که آمریکا به کاشتن بذر بی‌ثباتی در اطراف مرزهای روسیه ادامه خواهد داد.

در همین حال ژنرال کوریلا که قبل از پذیرفتن مسئولیت سنتکام بارها در اظهارات و موضع گیری های مختلف دشمنی خود را با ملت ایران نشان داده بود و به تازگی نیز مخالفت خود را با احیای برجام اعلام کرده است.

وی اخیرا مدعی شد که از نظر او تقویت توان هوش مصنوعی آمریکا و کمک به شرکای منطقه ای واشنگتن برای بهبود دفاع سایبری آنها در برابر قابلیت سایبری تهاجمی بسیار توانای ایران، بسیار مهم است.

در واقع او در حالی از برنامه صلح آمیز هسته ای و موشکی ایران ابراز نگرانی کرد که واشنگتن با فروش تسلیحات به کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی، موجب بالا رفتن رقابت تسلیحاتی در منطقه ‌شده و بر تنش‌ها در آن دامن می زند.

فرمانده سنتکام پیشتر نیز در جریان سفر به عربستان، مصر، امارات متحده عربی و اردن گفته بود که اولویت جدید سیاست خارجی ایالات متحده بیشتر حول محورهای چون روسیه و جنگ در اوکراین و چین و ایران می‌چرخد.

از آنجایی که آمریکا اوج گیری قدرت چین و روسیه در عرصه معادلات سیاسی و اقتصادی بین المللی را علیه منافع خود می‌بیند، سعی دارد از موقعیت هژمونیک و نظام بین المللِ غرب محور جهان تا حد ممکن حراست کرده و راهبرد اصلی خود را بر مشغول کردن  مسکو و حتی پکن در حوزه پیرامونی آنها یعنی آسیای میانه و تایوان قرار دهد.

واشنگتن علاوه بر این با معطوف کردنِ تمرکز خود بر پرونده‌هایی نظیر ادعاهای چین مبنی بر حاکمیت بر دریای چین جنوبی و تایوان و ادعاها و مناقشات با روسیه در مورادی نظیر اوکراین، بلاروس و کشورهای آسیای میانه تلاش می کند تا حد ممکن از نقش آفرینی بیشتر چین و روسیه در عرصه های منطقه ای و بین المللی جلوگیری کند.

آمریکا به خوبی می داند که موقعیت این کشور در جریان رقابت با حریفان خود در مناطق مزبور چندان مستحکم نیست. چین و روسیه از مدت ها قبل به حیات خلوت آمریکا در کشورهای آمریکای لاتین نفوذ کرده و عملاً این کشورها به یک زمین بازیِ جذاب برای پکن و مسکو در برابر آمریکا تبدیل شده است.

اکنون آمریکا با بهره برداری از جنگ اوکراین آن را فرصتی برای ضد حمله علیه روسیه، چین و حتی ایران تلقی کرده و احتمالاً در آینده نزدیک جنجال‌های گسترده‌ای را با محوریت تاکید بر مضر بودنِ حضور روسیه در آسیای میانه به راه بیندازد.

واشنگتن علاوه بر این تلاش دارد تا حضور خود را در کشورهای جنوبی شرق آسیا برای دست اندازی در روابط چین با کشورهای پیرامونی اش پر رنگ کرده تا شاید بتواند از این طریق چینی ها را مجبور به کنشگری در چارچوب معادلات مطلوبِ خود کند.

فرمانده سنتکام ۳۰ اردیبهشت نیز گفت که رقابت آمریکا با چین یکی از دلایل نگرانی‌های واشنگتن است و بعید نیست که نفوذ آمریکا در آسیا به سود چین کاهش یابد.

وی ۱۳ بهمن ۱۴۰۰ نیز به کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای آمریکا گفته بود که چین در حال گسترش قدرت و هزینه‌های خود در منطقه به ویژه در افغانستان است.

به گزارش اسپوتنیک، اریک کوریلا در نشست کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا در واشنگتن گفته بود که میدان گسترش قدرت چین شامل افغانستان، ایران، کشورهای شبه جزیره عربستان و پنج جمهوری آسیای مرکزی می‌شود.

وی با اعلام اینکه آمریکابا دوره جدیدی از رقابت استراتژیک با چین و روسیه روبه‌رو است که به یک منطقه جغرافیایی محدود نمی‌شود، تاکید کرد، کشورش به درستی رقابت با چین را در اولویت قرار می‌دهد و آمریکا باید در خاورمیانه و آسیای مرکزی و جنوبی فعال بماند.

با توجه به آنچه که گذشته کارشناسان سیاسی منطقه معتقدند که هدف از سفر این ژنرال امریکایی به آسیای میانه می تواند تنشج آفرینی در حیات خلوت روسیه و حتی چین و ایران باشد و اگر از این منظر به موضوع بنگریم باید بگوییم که آمریکا در واقع در کنار خیانت به افغانستان، اکنون به فکر دامن زدن به تنش های موجود در این منطقه حساس از جهان و در صورت نیاز ایجاد یک بحران و درگیری جدید در آن است.

بدون شک بی ثباتی در منطقه به امریکا فرصت می‌دهد تا نفوذ خود را توسط تروریسم نیابتی داعشی در آن گسترش داده و در این بین تاجیکستان یکی از اهداف اجرای نقشه های واشنگتن در این منطقه است چون این کشور طولانی‌ترین مرز و در عین حال کمترین امکانات محافظتی را با افغانستان دارد، جایی که درگیری‌ها بین دو کشور نیز اغلب رخ می‌دهد.  

درست با همین راهبرد است که ژنرال کوریلا می‌گوید که القاعده در حال تجدید قوا و داعش به‌عنوان یک تهدید در افغانستان باقی‌ مانده است.

برخی نیز معتقدند با توجه به این که آمریکا خود ایجاد کننده برخی گروه های ترویستی در منطقه است و همواره تلاش می کند تا از آنها در مواقع لزوم استفاده کند و این اظهارات فرمانده آمریکایی در منطقه در این راستا قابل تحلیل و ارزیابی است.

“مارس ساریف” کارشناس سیاسی قرقیزستانی روز سه شنبه بعد از اظهارات این ژنرال آمریکایی در مصاحبه با رسانه‌های روسی گفت که نیروهای خارجی در پشت ایجاد جناح مخالف مسلح در تاجیکستان قرار دارند که وظایف آن عبارتند از “برکناری رئیس‌جمهوری رحمان و ایجاد یک کریدور برای عبور گروه‌های مسلح از افغانستان به قزاقستان و روسیه” است.

به اعتقاد وی، علایمی‌ وجود دارند که نشان می‌دهند آمریکا ضمن پیوند دادن اعتراضات “روبان‌سفیدان با حملات چریکی جناح مسلح مخالفان دولت تاجیکستان برای استفاده از استراتژی «قدرت قهری» علیه دولت آن کشور آماده می‌شود.

روبان‌سفیدان به معترضانی گفته می‌شود که در مورد مسأله حقوق بشر یا حقوق زنان در روسیه، بلاروس، قرقیزستان و تاجیکستان و غیره در خیابان‌ها دست به تظاهرات می‌زنند. این معترضان اجتماعی نوار سفیدی به مچ دست خود می‌بندند و یا نوارهای سفید را به محل‌هایی از شهر آویزان می‌کنند. اینها ناراضیان اجتماعی هستند که آمریکا در آنها نفوذ داشته و دارد.

باتوجه به آنچه که گذشت تحلیلگران سیاسی در منطقه معتقدند که اگر مقام ها و مسئولان کشورهای آسیای میانه نسبت به تحولات منطقه و اهداف و سیاست های آمریکا با هوشمندی عمل نکنند، ممکن است سرنوشت کشورهایی مانند سوریه در انتظار آنان باشد و منطقه را با یک بحران جدید مواجه کند.